Biżuteria złota - dlaczego jest taka ważna

Powstanie fundacji Konrada Mazowieckiego w Polsce nie jest pewne, lecz bardzo prawdopodobne, omówione przedmioty wykazują bowiem związki z naczyniami dolnoreńskimi. Warto tutaj dodać, że motyw głów na nodusie biżuteria złota pojawia się na kielichach z terenów Pomorza Szczecińskiego około 1300 r., ale w innej interpretacji. Kończąc rzecz o kielichu i patenie Konrada Mazowieckiego, jeszcze raz podkreślić wypada wysoki poziom artystyczny roboty złotniczej, wyróżniający te naczynia nawet w skali europejskiej.

Warto też przypomnieć dwa skromne kielichy śląskie, niewątpliwie lokalnej roboty, datowane na około 1230 r. i drugą połowę XIII w. (ten ostatni pochodzi ze Sławnikowic).

Biżuteria złota jako insygnia biskupie

Z całą pewnością z lokalną produkcją złotniczą wiązać można w większo-
ści przedmioty odnalezione w grobach biskupów i opatów. Chodzi tutaj
0 kielichy z patenami i insygnia odkryte w katedrach w Krakowie,
Gnieźnie, Poznaniu, kolegiacie w Tumie pod Łęczycą i kościele opactwa
Benedyktynów w Tyńcu. Do takich zabytków należy srebrny kielich
podróżny {calix viaticus) i patena oraz pierścień odnalezione w grobie
biskupa Maura (zm. 1118). W komplecie tym wyróżnia się patena, na
której wyobrażono rękę Boga Ojca wyłaniającą się z obłoków na tle
krzyża; kielich jest silnie uszkodzony. Podobnie przedstawia się złoty
kielich z pateną odnaleziony w czasie badań przeprowadzonych po
drugiej wojnie światowej w grobie nr 8, w kościele klasztornym w Tyń-
cu, zdeponowany w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu. Na
patenie wyobrażono tutaj także rękę Boga Ojca na tle równoramienne-
go krzyża; oba zabytki datowane są na pierwszą połowę XI w. Podobny
charakter mają kielichy pochodzące z Tumu pod Łęczycą oraz Poznania
1 znaleziony w katedrze wrocławskiej, powstałe w okresie od drugiej
połowy XI do połowy XIII w. Dość ciekawie przedstawiają się również
odkryte w grobach pastorały ze srebra, ołowiu lub kości uzupełnionej
metalem. Na wyróżnienie zasługuje tutaj kurwatura pastorału wydobyta
z grobu nr 8 

Biżuteria złota jako artystyczne rzemiosło

Wymienione pieczęcie reprezentują różne typy i mają różną wartość artystyczną. Dość często powtarza się przedstawienie księcia jako miles Christiwalczącego ze smokiem albo gryfem. Warto jeszcze wymienić tłok pieczętny z około 1259 r. z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zachowany w klasztorze Klarysek w Krakowie.

Ten stosunkowo skromny zestaw obiektów stale ulega wzbogaceniu, już to drogą odnajdywania nie znanych dzieł lub też innej determinacji stylistycznej znanych już wyrobów. Przykry jest fakt, że biżuteria złota i  niektóre zabytki cenne z artystycznego i historycznego punktu widzenia nie doczekały się dotąd monograficznych opracowań. Przykładowo nie zostały dotąd zbadane złotniczej roboty ozdoby w formie rozet z rubinami, szafirami, turkusami i perłami, które wzbogacają tzw. mitrę św. Stanisława, datowaną na czas około połowy XIII w., znajdującą się w skarbcu katedry na Wawelu. Biżuteria złota - Przeprowadzenie kompleksowych badań nad polskim złotnictwem z epoki romanizmu ułatwiłoby jego pełniejsze scharakteryzowanie, które ciągle jeszcze ma charakter wstępny.

Bardziej bogato zdobione dzieła biżuteria złota pochodziły z importu, głównie z zachodniej Europy. Lokalne wyroby, jak sądzić można ze skromnych reliktów, dotrwały do naszych czasów; jeśli chodzi o okazalsze dzieła ? nawiązywały do wzorów obcych. Często wprowadzano uproszczenia zarówno w łormie, jak i ornamentyce, przy czym miejscowe wyroby mają niekiedy dobrze wyważone proporcje i ekspresyjną dekorację plastyczną. Związane z dworami książęcymi i klasztorami warsztaty złotnicze czynne były z całą pewnością w Krakowie, na obszarze Wielkopolski, Pomorza i na Śląsku. W stosunku do wcześniej powstałej i mającej już znakomite osiągnięcia sztuki złotniczej na zachodzie, południu i południowym wschodzie Europy w Polsce ta dziedzina rzemiosła artystycznego zaczynała się dopiero kształtować w rozumieniu osiągnięcia własnego odrębnego wyrazu biżuteria złota.

Biżuteria złota