Herb Jastrzębiec w historii Polski

Herb Jastrzębiec to jeden z najstarszych herbów polskich, którego pochodzenie sięga XIII wieku. Jego nazwa pochodzi od nazwy ptaka jastrzębia, który był symbolem wojennych i szlacheckich cnót.

Wizerunek herbu Jastrzębiec przedstawia białego jastrzębia na czerwonym tle. Jego upierzenie jest dokładnie opisane w heraldyce: głowa i skrzydła są srebrne, a reszta ciała jest biała. Jastrzębiec ma na nogach zielone zausznice i czerwone szpony, a na piersi złoty łańcuch.

Herb ten był herbem własnym wielu polskich rodów szlacheckich, takich jak m.in. Czartoryscy, Kossakowscy, Lubomirscy czy Morsztynowie. W XVIII wieku stał się także herbem powiatu rypińskiego.

Ciekawostką jest fakt, że herb Jastrzębiec jest jednym z nielicznych herbów polskich, które nie mają ukoronowanej tarczy herbowej. Wynika to z tego, że herb ten powstał przed wprowadzeniem korony do godła państwowego i nie został uaktualniony w późniejszych czasach.

Inną ciekawostką jest to, że herb Jastrzębiec był inspiracją dla nazwy jednej z polskich formacji wojskowych, a mianowicie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej im. gen. Stanisława Sosabowskiego "Jednostki Strzelców Spadochronowych". W skład brygady wchodzili m.in. żołnierze zrzeszeni w Towarzystwie "Jastrzębiec".

Herb Jastrzębiec jest więc nie tylko symbolem wojennych i szlacheckich cnót, ale także bogatą historią i ciekawymi związkami z polską wojskowością.

Herby rodowe kojarzone są także współcześnie z wybranymi rodami szlacheckimi. Zastanawiać może liczba samych herbów oraz rodów, które mogły się danym herbem posługiwać. Ich liczba jest jednak bardzo ściśle związana z liczebnością warstwy szlacheckiej, która w różnych czasach sięgała nawet 15% społeczeństwa (dla porównania w tym samym okresie szlachta w Anglii stanowiła około 1% społeczeństwa). Część rodów do dnia dzisiejszego używa nazw herbów przy nazwiskach, niektórzy przedstawiciele rodów z kolei na trwale zapisali się w historii Polski, jak np. Zawisza Czarny herbu Sulima czy wykorzystujący herb Jastrzębiec Józef Ignacy Kraszewski.

Herb Jastrzębiec - krótka historia

Występujący głównie na Mazowszu herb Jastrzębiec aktem Unii horodelskiej przeniesiony został na Litwę, jednak przedstawicieli rodów wykorzystujących herb Jastrzębiec znaleźć można także na Ziemi Krakowskiej czy Sandomierskiej. W Polsce herbem Jastrzębiec posługiwało się około 1740 rodów. Pierwsze wzmianki o herbie pojawiły się na początku XIV wieku, natomiast prywatna chorągiew biskupa krakowskiego Wojciecha Jastrzębca brała udział w bitwie pod Grunwaldem.

Herb Jastrzębiec - najbardziej znani przedstawiciele

Herbu Jastrzębiec używał Andrzej Frycz Modrzewski czy wspominany już Józef Ignacy Kraszewski. Oprócz osób, które na trwale zapisały się w historii Polski, herb Jastrzębiec był wykorzystany także przez Sienkiewicza, który Jastrzębiec "podarował" Janowi Skrzetuskiemu, choć w świecie rycerskim znany był jego pierwowzór - Mikołaj Skrzetuski herbu Jastrzębiec.

J.KOSSAK - przeprawa Skrzetuskiego

Wybitnym przedstawicielem jednego z rodów, który mógł się posługiwać Jastrzębcem, był Konstanty Ciołkowski, matematyk i prekursor radzieckiej kosmonautyki.

Herb rodowy Jastrzębiec opis herbu, znani herbowni

Herb rodowy Jastrzębiec to jeden z najstarszych polskich herbów szlacheckich. Jego nazwa pochodzi od przedstawionej na herbie jastrzębi głowy. Herb ten został nadany wielu polskim rodom szlacheckim, a pierwsze wzmianki o nim pochodzą z XIV wieku.

Opis herbu: W polu czerwonym jastrząb srebrny z dziobem złotym i z językiem czerwonym.

Znani herbowni Jastrzębca to m.in.:

Potuliccy – polski ród szlachecki, którego członkowie pełnili ważne funkcje w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Skarbkowie – polska rodzina szlachecka, która w XVI wieku osiągnęła dużą potęgę dzięki posiadaniu wielu majątków ziemskich.

Ślepowronowie – polski ród szlachecki, który zasłynął m.in. dzięki działalności politycznej i wojskowej.

Zbąscy – polska rodzina szlachecka, która w XVII wieku uzyskała wiele godności i urzędów na dworze królewskim.

Warto zaznaczyć, że herb Jastrzębiec był także używany przez wiele innych rodów szlacheckich, takich jak: Dębińscy, Kurozwęccy, Łętowscy, Potoccy, Radziwiłłowie, Rzewuscy, Sieniawscy, czy Tarnowscy.

New chat

Designer Jewellry

Herb rodowy Jastrzębiec, inne odmiany herbu

Herb rodowy Jastrzębiec - inne odmiany herbu Jastrzębiec

Oprócz niego istnieją również inne odmiany tego herbu, w zależności od przynależności do różnych rodów i gałęzi rodów. Niektóre z odmian herbu Jastrzębiec to:

Jastrzębiec I - w polu czerwonym jastrząb srebrny wspięty. To najstarsza odmiana herbu Jastrzębiec, używana przez rodzinę Gryfitów.

Jastrzębiec II - w polu czerwonym jastrząb srebrny wspięty, ze złotym dziobem i szponami oraz ze złotą koroną na głowie. Ta odmiana herbu była używana przez króla Kazimierza III Wielkiego oraz przez rodzinę Jastrzębców.

Jastrzębiec III - w polu czerwonym jastrząb srebrny wspięty, ze złotymi pazurami, koroną na głowie oraz z krzyżem złotym między skrzydłami. Ta odmiana herbu była używana przez rodzinę Ostoja.

Jastrzębiec IV - w polu czerwonym jastrząb srebrny wspięty, ze złotym dziobem, szponami oraz ze złotym krzyżem na piersi. Ta odmiana herbu była używana przez rodzinę Łodzia.

Jastrzębiec V - w polu czerwonym jastrząb srebrny wspięty, ze złotym dziobem i szponami, z koroną na głowie oraz z czarnym pasem przez pierś. Ta odmiana herbu była używana przez rodzinę Korab.

Jastrzębiec VI - w polu czerwonym jastrząb srebrny wspięty, ze złotym dziobem i szponami, z koroną na głowie oraz z trzema złotymi gwiazdami nad głową. Ta odmiana herbu była używana przez rodzinę Szlubickich.

Herb Jastrzębiec wykonany na sygnecie złotym

W niezmienionej postaci herb Jastrzębiec pojawia się w herbie miasta Bychawa, której właścicielami był ród Myszkowskich, oraz Sędziszów, który należał do rodziny Koścień. Poniatowo w powiecie żuromińskim, gdy posiadało prawa miejskie, również posługiwało się herbem Jastrzębiec. Dzięki budowie zamku w Rytwianach przez Wojciecha Jastrzębca także gmina Rytwiany sięgnęła po herb Jastrzębiec, który wykorzystuje jako herb gminy.

Herb Jastrzębiec Męski Sygnet z herbem Jastrzębiec